Deze week
zette ik een punt achter de boekenreeks Het
Lied van IJs en Vuur van George R.R. Martin. Meer dan een jaar hielden de
vijf vuistdikke boeken (wel, eigenlijk zeven, omdat twee boeken in twee delen
zijn uitgebracht) mij in de ban. Toen ik in het eerste boek begon te lezen, had
ik al drie seizoenen van de tv-reeks achter de kiezen. Maar toen ik aan het
vijfde seizoen begon, zat ik al ver in boek vijf. Een jaar lang heb ik de
boekenreeks en tv-franchise op verschillende snelheden gevolgd. En dat heeft
mijn mening over de tv-reeks grondig beïnvloed.
Aanvankelijk
was ik aangenaam verbaasd hoe de tv-reeks erin slaagde om de complexe en rijk
gestoffeerde boeken van Martin naar het scherm te vertalen. Om de helderheid te
vergroten, besloten de scenarioschrijvers om heel wat personages te schrappen die
in de boeken slechts een figurantenrol speelden. Zolang de tv-franchise trouw
bleef aan de geest van het verhaal, vormde dat voor mij geen bezwaar. Integendeel,
het maakte van de eerste seizoenen een intensere, spannendere rit dan de
boeken. Want, dat moet Martin toch toegeven, hoe goed en rijk zijn boeken ook
zijn, soms zijn ook gewoon te langdradig.
Gaandeweg
begon ik de boeken echter meer en meer te appreciëren, net door hun
complexiteit. De wereld van Martin is zo omvangrijk, dat de scenarioschrijvers
– zeker vanaf het vierde seizoen – steeds grotere ingrepen hebben moeten doen
om het verhaal op het scherm bevattelijk te houden. Daarvoor hebben ze niet
alleen personages geschrapt die in de boeken best wel een belangrijke
(neven)rol spelen, ze hebben bepaalde verhaallijnen ook zodanig aangepast en
vereenvoudigd, dat ik me afvraag: is Game of Thrones het noorden kwijt?
Laat ik
enkele verschillen tussen het vijfde tv-seizoen (links) en het vijfde boek
(rechts) oplijsten. De verschillen zijn intussen veel te groot geworden om ze
allemaal op te lijsten, maar deze blijven me wel bij. Opgelet: voor wie de boeken ooit nog wil lezen of het vijfde seizoen nog niet heeft gezien, SPOILERS!
-
Stannis
veroordeelt Mans Roover tot de brandstapel/De verbranding van Mans Roover
blijkt slechts een illusie te zijn, gecreëerd door Melissandre. In
werkelijkheid staat Ratelhemd op de brandstapel, en leeft Mans Roover nog
-
Jon
Sneeuw ontzet wildlingen in Hardenheem en vecht er met Anderen/Het garnizoen
van Oostwacht gaat met boten naar Hardenheem. Wanneer dat fout dreigt te lopen,
maakt Jon Sneeuw plannen om zelf ook over land naar Hardenheem te gaan, maar
hij wordt neergestoken voor hij kan vertrekken
-
Stannis
trekt met zijn leger op naar Winterfel. Melissandre, zijn vrouw en dochter
vergezellen hem/Melissandre, Selyse en Shirine blijven bij de Nachtwacht, omdat
de tocht naar Winterfel door de sneeuw te zwaar is
-
Om
de gunst van de goden af te smeken zet Stannis op instigatie van Melissandre
zijn dochter op de brandstapel/Stannis veroordeelt enkele deserteurs tot het
vuur
-
In
seizoen vijf geen spoor van Asha Grauwvreugd, dochter van de IJzereilanden/Asha
Grauwvreugd wordt in de Motte van Diephout door Stannis gevangen genomen
-
Arya
Stark neemt in Braavos wraak op Meryn Trant in een bordeel/Arya Stark neemt
geen wraak, want Meryn Trant reist helemaal niet naar Braavos
-
Sansa
Stark wordt aan de zoon van Rous Bolten uitgehuwelijkt/Sansa speelt verder haar
rol als Alayne, dochter van Pinkje, in Arendsnest
-
Sansa
Stark wordt door Bolten verkracht/Jeane Poel wordt door Bolten verkracht. Jeane
Poel was de beste vriendin van Sansa in Winterfel en Koningslanding, na de val
van de Starks en de vermeende dood van Arya Stark, sturen de Lannisters haar
als ‘Arya Stark’ terug naar Winterfel, om de Boltens te paaien en misleiden.
-
Briënne
Tarth loopt Sansa en Pinkje in een herberg tegen het lijf en smeekt haar dat ze
haar mag beschermen, zoals ze haar moeder had beloofd/Briënne loopt Sansa Stark
helemaal niet tegen het lijf
-
Briënne
komt oog in oog te staan met Stannis en dood hem als wraak voor de moord op
zijn broer Renling/Briënne komt helemaal niet met Stannis oog in oog te staan,
maar botst op de Broederschap zonder Banieren. Die broederschap wordt geleid
door… de herrezen Catelyn Stark, die zwijgzaam en verminkt door het leven gaat
als Vrouwe Steenhart om wraak te nemen op iedereen die haar heeft verraden
-
Barristan
Selmy wordt gedood door de Zonen van de Harpij/Barristan Selmy wordt niet
gedood door de zonen van de harpij, zijn rol wordt alsmaar belangrijker en aan
het einde van het boek is hij zelfs de ‘Hand’ van de verdwenen Daenerys
-
Varys
vlucht samen met Tyrion naar Pentos en Mereen/Varys reist helemaal niet met
Tyrion mee, aan het einde van het boek duikt hij weer in Koningslanding op
-
Tyrion
ontmoet Daenerys en weet haar te overtuigen hem als adviseur aan te stellen. Na
Daenerys’ verdwijning lijkt hij de eerste viool in Mereen te zullen
spelen/Tyrion ontmoet Daenerys helemaal niet. Hij is door Yunkische slavenhandelaars
gevangen genomen en blijft slaaf, tot hij naar de compagnie van de Tweede Zonen
vlucht en in dienst van de compagnie treedt. Intussen is Daenerys al verdwenen.
-
Jorah
Mormont ontzet Daeneyrs in de kuil en komt zo weer in haar gratie/Ook Jorah Mormont
wordt door slavenhandelaars gevangen genomen en blijft slaaf tot hij net als
Tyrion naar de Tweede Zonen overloopt
-
Cersei
stuurt haar broer Jamie naar Dorne om haar dochter Myrcella te bevrijden/Jamie
reist helemaal niet naar Dorne, maar probeert in de rivierlanden de laatste
bastions van de opstandige jonge koning Robb Stark te veroveren. In de boeken
reist Balon Swaan, met het vermeende hoofd van de Berg, naar het hof van Dorne
-
Myrcella
wordt door gif van de Zandslangen gedood/Myrcella raakt verminkt nadat een van
de Zandslangen haar eerst had proberen te ontvoeren, over haar uiteindelijke
lot is het aan het einde van het boek niets bekend
-
Cersei
laat Loras Tyrel gevangen nemen voor zijn losbandigheid/Cersei stuurt Loras Tyrel
naar Stormeinde in de hoop dat hij in zijn poging om de stad te veroveren zal
sneuvelen. Uiteindelijk raakt hij levensgevaarlijk gewond
Zo kan ik
nog even doorgaan…
Zijn deze verschillen erg? Zoals gezegd, tv is een ander
medium, dus is het best normaal dat scenarioschrijvers ingrepen doen. Zolang ze
dienen om het verhaal helder te houden én zolang ze de geest van de boeken
respecteren, kan een tv-serie er wel bij varen. Maar dat doet het vijfde
seizoen jammer genoeg niet meer.
Het is mij
volstrekt onduidelijk waarom de tv-makers Jamie Lannister naar Dorne moesten
sturen, terwijl hij in de boeken daar helemaal niets te zoeken heeft (de manier
waarop Jamie en Bronn de Watertuinen binnendringen om Myrcella te bevrijden, is
trouwens ronduit knullig en komisch). Het is mij volstrekt onduidelijk waarom
Barristan Selmy moet worden gedood of waarom Sansa Stark moet worden
uitgehuwelijkt en verkracht. En het is mij volstrekt onduidelijk waarom Arya
Stark en Briënne Tarth op het scherm wel wraak mogen nemen, terwijl ze in de boeken
die kans in de verste verte niet krijgen.
De boeken
mogen dan soms iets te complex zijn, ze hebben hun eigengereidheid behouden. Dat
is altijd hun sterkte geweest. In de grote, boze wereld van Martin lopen de
personages elkaar niet toevallig tegen het lijf. In de grote, boze wereld van
Martin staat de werkelijkheid de wensen van de personages vaker in de weg dan
hen lief is. In de wereld van Martin gelden de wetten van Hollywood niet. Waarom
ze toch krampachtig proberen toe te passen?
Zo valt het
aan alles in het vijfde seizoen op dat de makers de relaties tussen bepaalde
personages veel meer op de spits hebben gedreven, veel persoonlijker hebben
gemaakt, om op de emoties bij de kijker te mikken (typisch Hollywood!). Stannis
die zijn dochter tot de brandstapel veroordeelt? Emotioneel toch? Briënne die
eindelijk wraak neemt voor de dood van haar koning? Emotioneel. Arya Stark die
eindelijk wraak neemt op een van de moordenaars van haar vader? Emotioneel.
Sansa Stark die door een bruut wordt verkracht, maar uiteindelijk aan die bruut
ontsnapt? Emotioneel. Jorah Mormont die al vechtend terug in de gratie van
Daenerys komt? Emotioneel. Het zijn kunstgrepen die het verhaal niet nodig
heeft. De ergste kunstgreep gebeurt echter bij het personage van Jamie. In de
boeken hebben de kinderen van Cersei nooit geweten dat Jamie hun echte vader
is, maar op het einde van het vijfde seizoen vindt hij het plots nodig om zelf
de waarheid aan zijn dochter Myrcella te vertellen en vallen ze gelukkig in
elkander armen. Tenenkrullend. (Gelukkig duurt het mooie liedje niet te lang en
sterft Myrcella daarna aan het vergif, zo blijf je toch – in de traditie van
Game of Thrones – met één gevoel achter: fuck!)
Veel erger
is echter dat de makers belangrijke personages (in de dop) gewoonweg hebben
geschrapt, terwijl je aan je ellebogen voelt dat ze in de boeken mogelijk nog
een belangrijke rol zullen spelen. De beslissing om Catelyn Stark niet te laten
herrijzen als Vrouwe Steenhart veroorzaakte op het internet het meeste
verontwaardiging. Maar opvallend is ook de afwezige prins Aegon. Deze
Targaryenprins, neef van Daenerys, blijkt bij de plundering indertijd van
Koningslanding, waarbij de Targaryens van de troon werden gestoten, helemaal
niet gestorven te zijn. Aan het einde van het vijfde boek valt hij met
tienduizend huurlingen van het Gouden Gezelschap Westeros binnen om, met de
steun van Dorne (dat nog altijd op wraak zint), de troon te heroveren. Benieuwd
of hij in het zesde seizoen alsnog zal opduiken.
Ik blijf
een grote fan. Van de boeken. En ja, ook van de tv-reeks, alleen al omdat ze zo verslavend is. En neen, ik ben niet zo'n rabiate fan van de boeken die over elke detailwijziging op het scherm moord en brand schreeuwt. Zelfs George Martin heeft nooit moeite gehad met de adaptaties naar het scherm, waarom ik dan? Maar nu de
makers door het uitblijven van boek zes nog meer ruimte hebben gekregen om te
freewheelen, houd ik mijn hart toch (een beetje) vast. De beste seizoenen liggen achter ons. Winter
is coming.